Twee artikelen in Energeia over transparantieregels voor de Europese energiemarkt

Transparante Europese energiemarkt stapje dichterbij

Een transparante energiemarkt die handelaren belet met voorkennis hun slag te slaan is weer een stapje dichterbij gekomen. Dinsdag stemde de Commissie voor Industrie, Onderzoek en Energie van het Europees Parlement in overgrote meerderheid (42 voor, 0 tegen, 3 onthoudingen) voor de ontwerp-verordening ‘Integriteit en transparantie van de energiemarkt’.

Door Tijdo van der Zee

Als de verordening, in het Engels Regulation on Energy Market Integrity and Transparency (Remit) genoemd, later dit jaar stemmingen in het Europees Parlement en de Europese Ministerraad overleeft, worden deelnemers aan energiehandel verplicht gegevens openbaar te maken over de capaciteit en het gebruikt vermogen van productiefaciliteiten, opslag, en distributiegegevens van elektriciteit, gas en LNG. Ook verbiedt de verordening handel in voorkennis. Zo moet marktmanipulatie en prijsbeïnvloeding tegen worden gegaan.

Sinds 2003 bestaat al een Europese richtlijn voor de financiële sector die handel met voorkennis verbiedt, maar die bleek niet toegesneden op de energiesector. “De bestaande regeling heeft tot leemten in de toepasselijke regelgeving geleid en het transparantieniveau beperkt”, zo staat er in het ontwerpdocument. De mogelijkheden om in die ondoorzichtige markt op een dubieuze manier te handelen kan het vertrouwen van de consument in de energiemarkt ondermijnen. “Potentiële oneerlijke handelspraktijken moeten doeltreffend worden aangepakt, zo niet ondermijnen zij het vertrouwen van het publiek, ontmoedigen zij investeringen, vergroten zij de volatiliteit van de energieprijzen en kunnen zij in het algemeen tot hogere energieprijzen leiden.”

Het Europese agentschap van energieregulatoren (Acer) zal een spilfunctie vervullen. Vanuit de lidstaten stromen straks de vrijgegeven data naar Acer’s kantoor in het Sloveense Ljubljana. “Acer zal een specifieke eenheid moeten oprichten, bestaande uit deskundigen met een ruime ervaring op het gebied van energiemarkten en financiële OTC-markten [Over The Counter: deals tussen bedrijven zonder tussenkomst van een handelsplatform, red.].”

Energie Nederland, de belangenbehartiger van Nederlandse energiebedrijven, reageerde eerder tegenover Energeia al gematigd enthousiast. “Wij hebben in principe geen bezwaar tegen meer transparantie op Europees niveau. Belangrijk is dat dezelfde regels gelden voor alle partijen op de Europese markt”, zei woordvoerder Sjoerd Marbus. Ook de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMA), de Nederlandse energieregulator, ziet de Europese verordening met genoegen tegemoet. Woordvoerster Barbara van der Rest-Roest: “Wij verwachten dat deze verordening van waarde zal zijn bij het opsporen en bestrijden van ‘insider dealing’ en marktmanipulatie op de energiemarkt. Het is een markt waar met enige regelmaat verdenkingen de kop opsteken van gedrag van marktpartijen die leiden tot hogere prijzen voor eindverbruikers.”

Zowel Energie Nederland en de NMA zijn enigszins bevreesd voor de kosten die met het nieuwe systeem gepaard gaan. NMA-zegsvrouw Van der Rest-Roest: “Voorwaarde is wel dat de administratieve lasten voor marktpartijen beperkt blijven.” Hierover biedt de concepttekst weinig duidelijkheid. Die luidt: “Meldingsverplichtingen mogen voor marktdeelnemers geen nodeloze kosten met zich meebrengen.” Over het woordje ‘nodeloze’ is wat te doen geweest; een advies van de Commissie Economische en Monetaire Zaken van het Europees Parlement om ‘nodeloze’ te vervangen door ‘vermijdbare’ heeft het uiteindelijk niet gehaald.

De verordening maakt ook niet duidelijk hoe de gegevens worden verzameld, en hoe ze vervolgens geïnterpreteerd dan wel gepubliceerd worden. “De verordening belast Acer met het verzamelen, evalueren en delen van gegevens betreffende de groothandelsmarkten voor energie”, zo staat er. Hoe vaak er informatie wordt aangeleverd is ook ongewis. “Marktdeelnemers maken tijdig voorwetenschap openbaar”, stond er in een vroege versie. Maar in de uiteindelijke tekst die dinsdag zo enthousiast door de Eurocommissie werd aangenomen, was het woordje ‘tijdig’ weer verdwenen. Acer deelt de informatie met nationale toezichthouders en “kan beslissen delen van de verkregen informatie openbaar te maken op voorwaarde dat geen commercieel gevoelige informatie over afzonderlijke marktdeelnemers of transacties wordt bekendgemaakt”. De tekst sluit de mogelijkheid dus niet uit van een eventueel real time en openbaar informatiesysteem.

Overigens zijn er nog enkele voor de energiesector relevante Europese regels in de maak, met name de verordening ‘OTC Derivaten’ (Emir wordt die genoemd) en de richtlijn ‘Markets in Financial Instruments Directive’ (Mifid) zijn van belang. Deze zijn in eerste instantie bedoeld voor de financiële sector, maar zullen ook handel in energieproducten raken. Er bestaat, onder meer bij CEER, de Europese belangenbehartiger van de nationale energieregulatoren (niet te verwarren met Acer), de vrees dat er door al deze nieuwe regels veel interferentie en daarmee onduidelijkheid zal ontstaan in de energiemarkt. Hoe deze regels precies op elkaar in gaan haken, is nog onduidelijk.

Verschenen in Energeia, 13 juli 2011

Europese regels over transparante energiehandel nog deze winter in werking

De Europese energiemarkt wordt transparanter en eerlijker. Dat is in ieder geval de bedoeling van een verordening die woensdag door het Europees Parlement is aangenomen. Op 10 oktober stemt de Europese ministerraad nog wel over het document, maar daar is het een hamerstuk. Half december, zo is de verwachting, treedt de verordening dan in werking.

Door Tijdo van der Zee

De verordening, de Regulation on Energy Market Integrity and Transparency (Remit), gebiedt deelnemers aan de energiehandelsbeurzen de gegevens en contracten over capaciteit en het gebruikt vermogen van productiefaciliteiten, opslag, en distributiegegevens van elektriciteit, gas en LNG door te geven aan de Europese energieregulator Acer. De verordening geldt voor alle deelnemers op de beurs, dus hoogspanningsnetbeheerders (gas en elektriciteit), leveranciers, handelaren, producenten, energiemakelaars en grote gebruikers.

Deze openheid moet ervoor zorgen dat marktmanipulatie en ‘insider dealing’ tot het verleden gaan behoren. In de verordening wordt hier dan ook de nodige aandacht aan besteed. Barbara van der Rest-Roest, woordvoerster van de Nederlandse Mededingingsautoriteit NMA, die nauw zal samenwerken met Acer, vertelde eerder tegen Energeia dat de NMA positief staat tegenover de regelgeving, want: “Het is een markt waar met enige regelmaat verdenkingen de kop opsteken van gedrag van marktpartijen die leiden tot hogere prijzen voor eindverbruikers.”

De Europese Unie is er van overtuigd dat deze transparantie niet bereikt kan worden door de lidstaten afzonderlijk, omdat de markten steeds meer met elkaar verweven zijn geraakt. In Remit staat het zo: “Sterke monitoring over de grenzen heen is essentieel in het verwezenlijken van een goed functionerende Europese energiemarkt.”

Acer krijgt een belangrijke rol. Het agentschap dat zetelt in de Sloveense hoofdstad Ljubljana speelt namelijk de handelsgegevens weer door aan de nationale energiewaakhonden, die op hun beurt passende maatregelen kunnen nemen wanneer een handelaar over de schreef gaat. Die maatregelen worden overigens niet geharmoniseerd. Het staat de nationale regulatoren vrij om ook nog op nationaal niveau gegevens te verzamelen, zo wordt in de tekst benadrukt. Ook staat er in de verordening dat een stevige relatie tussen Acer en de energiehandelbeurzen in het verschiet ligt. Acer krijgt een doorslaggevende stem. Bij zaken aangaande de implementatie van de verordening moet het Europese agentschap de landelijke regulatoren wel om advies vragen, maar hieraan is het niet gebonden.

Nadat de Europese ministers hun handtekening onder de verordening hebben gezet, wordt Remit in het het Europese Publicatieblad gepubliceerd. Twintig dagen later treedt de verordening dan in werking. Maar die is dan toch nog niet helemaal klaar. De Europese Commissie moet namelijk nog wel hier en daar de puntjes op de ‘i’ zetten. “Zo is bijvoorbeeld nog niet duidelijk of handelaren hun gegevens nu in papieren versie of via internet naar Acer kunnen opsturen”, zegt Europarlementwoordvoerder Kristina-Antigoni Elefterie. Ook bijvoorbeeld de frequentie van de gegevensoverdracht moet nog worden vastgesteld. Pas een half jaar na alle noodzakelijke uitwerkingen van de Commissie zullen de energiehandelaren hun gegevens daadwerkelijk moeten gaan insturen.

De nieuwe regels in de energiemarkt volgen in zekere zin de regulering in de financiële markten, namelijk Mifid (Markets in Financial Instruments Directive), om beleggers te beschermen en een gelijk speelveld te creeëren, en Mad (Market Abuse Directive), om marktmanipulatie te voorkomen. Maar Mifid en Mad staan momenteel op het verlanglijstje van de Europese Commissie om zodanig aangepast te worden, dat ook de energiemarkt er onder valt. Emir (European market infrastructure regulation) en CRD (beter bekend als het bankenakkoord Basel II) gaan ook nog voor de nodige opschudding zorgen in de energiewereld. Maar voorlopig zijn dit alleen nog plannen. Remit is bijna werkelijkheid.

Verschenen in Energeia, 15 september 2011