Welke projectleider laat keer op keer zijn reactietermijn verlopen? Wat is de meest voorkomende oorzaak van contractwijzigingen? Als je inzicht hebt in dit soort essentiële projectprocessen, kan je bijsturen voordat de kosten uit de hand lopen. BAM Infra ontwikkelde samen met softwareleverancier Bakker & Spees een big data-programma dat precies dit doet. Maar projectleiders moeten wél accepteren dat er continu iemand van Finance of Juridische Zaken over hun schouder meekijkt.

“Ja, het heeft inderdaad wat weg van een soort Big Brother”, erkent Anne-Roos van der Elst, contractmanager bij BAM Infra en bedenker van het databaseprogramma SuperVISI. Dat voegt real time data samen van bouwprojecten met de open standaard VISI. Die standaard beschrijft hoe contractpartners binnen een project communiceren over het contract. “In de oude bouwcultuur zijn mensen gewend om daar figuurlijk een hek omheen te zetten. Maar in deze tijd met ICT en big data wordt alles transparant. Dat geldt ook voor bouwprojecten. En projectleiders die goed werk leveren, hoeven ook niet bang te zijn dat ze op de vingers getikt worden.”

Door het samenvoegen van die VISI-projecten ontstaat een helder beeld van de communicatiecultuur binnen de organisatie en tussen contractpartners. Het geeft ook inzicht welke communicatieproblemen ten grondslag liggen aan kostbare vertragingen. “Soms wordt er over een specifieke contractwijziging wel tien keer heen en weer gepingpongd”, zegt Van der Elst. “Dat wil je natuurlijk niet hebben, want dat zijn allemaal kosten die je maakt.”

BAM heeft momenteel ruim veertig VISI-projecten die meedraaien in SuperVISI. Samen zijn deze goed voor 281 miljoen euro. Dat zijn overigens niet alle projecten die BAM in VISI doet, want projecten van vóór 2014 zijn er niet in verwerkt. Dat zijn er nog eens zo’n dertig. Volgens Van der Elst werkt SuperVISI twee kanten op. Je kan ontdekken waar je eigen projectteam steken laat vallen, en dus ingrijpen voordat de opdrachtgever een claim indient. Maar ook de opdrachtgever gaat wel eens de mist in. En dan is het handig om dat zwart op wit te hebben, voor het geval er discussie over ontstaat. “Je hebt de feiten in handen. Dat haalt vaak ook vrij snel de emotie uit het conflict.”

Bij de open standaard VISI geldt de regel ‘pas toe of leg uit’. Dat betekent dat overheden de standaard bij een bouwproject moeten gebruiken, of anders in het jaarverslag uitleggen waarom dat niet gebeurd is. Of dat altijd netjes gebeurt weet Van der Elst niet; er zijn geen instanties die dat structureel controleren. Wat ze wel weet is dat VISI nog geen gemeengoed is en best een steuntje in de rug kan gebruiken. Dat minister Stef Blok onlangs toezegde om het Binnenhof te verbouwen met VISI – na een vraag die VVD-kamerlid Ingrid de Caluwé op advies van Van der Elst aan Blok had gesteld – ziet de BAM-contractmanager dan ook als een goede stimulans voor VISI. Daar komt bij dat een dergelijk complex project gewoonweg baat heeft bij goede monitoring, temeer daar juist deze klus onder een maatschappelijk vergrootglas ligt.

In Nederland zijn twee gecertificeerde softwarehuizen die de VISI-standaard leveren. Dat zijn Bakker & Spees en Infostrait. Verkoopcijfers van Bakker & Spees laten een groei in het gebruik van de inmiddels al weer tien jaar oude VISI-standaard zien. Ruben Blair van Bakker & Spees licht toe: “Van 2010 tot 2015 is het aantal VISI-projecten dat wij begeleiden gestegen van 300 naar ruim 1200.” Volgens Blair vindt die stijging zowel plaats in de GWW-sector als in de B&U-sector. Het programma SuperVISI, dat Bakker & Spees eind 2014 in opdracht van  BAM ontwikkelde, wordt inmiddels door meerdere partijen omarmd. Naast BAM zijn dat in ieder geval Strukton, ProRail en de gemeente Rotterdam.

Tijdo van der Zee, in Cobouw, 4 april 2016