Bij het woningcomplex Summertime aan de Amsterdamse Zuidas lijken op het eerste gezicht geen twee appartementen hetzelfde. Een op het oog zeer complexe bouwklus dus. Maar door slim gebruik van BIM-software kon die complexiteit drastisch worden teruggebracht. En door middel van scanbare QR-codes, kon het bouwmodel zelfs tot op de bouwplaats zijn diensten bewijzen.

Eind maart op de Amsterdamse Zuidas. Het zonnetje schijnt uitbundig en op de balkons van woningcomplex Summertime aan de George Gershwinlaan – de naam is ontleend aan de beroemde aria van de Amerikaanse componist George Gershwin – staan de eerste klapstoeltjes al uitgeklapt. De twee woontorens werden in december vorig jaar opgeleverd. De bouwkeet van BAM Wonen is dus al weer enkele maanden van de bouwplaats verdwenen en staat nu in Amsterdam Zuidoost.

Daar, aan de Dolingadreef, werkt BAM momenteel aan het project Change=, een complex met bijna 600 appartementen voor werkende jongeren. Patrick Schaper is er de werkvoorbereider en dat was hij ook bij Summertime. “Hier in Zuidoost gaan we weer een stap verder met BIM dan bij Summertime”, zegt hij.

(Het artikel gaat verder onder de galerij)

Het complex Summertime, een project van gebieds- en vastgoedontwikkelaar AM en belegger Bouwinvest, bestaat zoals gezegd uit twee woonblokken, samen goed voor 197 appartementen. Deze torens zijn ondergronds verbonden met een parkeergarage voor 150 auto’s. Architectenbureau SeArch liet zich bij het ontwerp inspireren door het gebouw Habitat 67, een op het oog lukrake, maar zeer fraaie stapeling van appartementen, naar een ontwerp van Moshe Safdie. Dat complex was onderdeel van de wereldtentoonstelling Expo 67 in het Canadese Montreal.

Volgens Schaper heeft het virtueel bouwen er voor gezorgd dat de complexiteit van het architectonisch ontwerp al in een vroeg stadium kon worden teruggebracht naar een wat eenvoudiger geheel, overigens zonder de illusie van complexiteit kwijt te raken. Dat bouwkundige BIM-model werd uitgewerkt door het Rotterdamse BIM-bureau HFB. “De BIM modelleur loopt dan tegen uitdagingen aan en vraagt ‘is het niet zo te maken dat ik het eenvoudiger kan modelleren? Want als ik het eenvoudiger kan modelleren, kan het eenvoudiger gebouwd worden’. Dat heeft geleid tot meer uniforme concepten en minder wirwar van allemaal verschillende types. Met BIM maak je dit soort beslissingen dus veel eerder.” HFB werkt met modelleersoftware Revit van Autodesk. BAM Wonen Speciale Projecten maakt voor de coördinatie van de diverse modellen gebruik van Autodesk Navisworks. Autodesk was zo onder de indruk van de toepassing van de producten op het project Summertime dat het HFB de Autodesk Excellence Award 2016 toekende.

Tablet
De virtuele bouw en de fysieke bouw zijn nog veelal gescheiden werelden. De wens van veel aannemers is om die dichter bij elkaar te brengen, zegt Schaper. Bij Summertime, dat in nauwe samenwerking met AM en Bouwinvest is gerealiseerd, werd hiertoe een serieuze aanzet gegeven, mogelijk gemaakt door het softwarepakket BIM360 van Autodesk. Dat maakte het mogelijk om de uitvoerders een tablet in handen te geven en hen, in een BIM-omgeving, te laten werken aan kwaliteitsinspecties en veiligheidsinspecties. “Als ergens een sparing ontbreekt, of een sparing is niet brandwerend afgedicht, of er is een wand die nog ontbreekt,  kan de uitvoerder daar vanuit het programma BIM360 Field een issue van maken. En dat kan dan door de bouwpartners worden opgepakt. We hebben ook op zo’n vijftig plekken op de bouw QR-codes geplakt. Door die te scannen met de tablet kom je in de betreffende plattegrond. Op Summertime zijn we hier voor het eerst mee begonnen. Bij Change= willen we dat nog serieuzer aanpakken. Uiteindelijk moet zelfs de oplevering met een tablet via BIM 360 Field gedaan kunnen worden.”

Uiteraard verliep niet alles vlekkeloos, zegt Schaper. Zo moesten modellen altijd dubbel opgeslagen worden om er in beide Autodesk-pakketten mee te kunnen werken. Het uitvoeringsteam werkte op de bouwplaats met BIM360 Field, terwijl zij vanuit de werkvoorbereiding via Navisworks werden gevoed met informatie. “Dat was niet optimaal. We moesten veel schakelen tussen verschillende werkwijzen. Bij de bouw van Change= in Zuidoost gaan we dat anders doen en is er door gebruik te maken van BIM360 Glue een betere aansluiting tussen modellen in BIM 360 Field en Navisworks. De uitvoerder kan de aansturing van personeel nog beter vanuit het BIM model doen. Dat is dus echt BIM tot in de kruiwagen.”

Experimenteren met data
Hoewel BAM Wonen inmiddels bijna al zijn projecten in BIM uitvoert, is het nog niet zo lang geleden dat ook Schaper zijn eerste BIM-project voor zijn kiezen kreeg. “Ook ik was in het begin sceptisch. Maar de meerwaarde ervaar je pas echt als je met BIM werkt. Mijn gouden tip is dan ook: ga aan de slag. Experimenteer met de beschikbare data en maak eens een uittrekstaat van bijvoorbeeld de  gevelstenen of de binnenkozijnen. Als je dat een paar keer hebt gedaan, wordt duidelijk wat BIM kan betekenen en wil je niet meer terug naar het traditionele proces. Op een gegeven moment komt het punt dat je zoveel vertrouwen hebt in het BIM-model dat je de tekeningen niet eens meer nodig hebt.”

Aannemers krijgen onherroepelijk te maken met problemen, zoals bouwpartners die hun modellen niet op de juiste wijze aanleveren. “Uiteraard is dat voor de projecten soms vervelend”, zegt Schaper, “maar je krijgt nu eenmaal niet altijd een perfect uitgewerkt model; er ontbreekt soms nog data die juist goed gebruikt zou kunnen worden. Op dit moment is het de uitdaging om met de beschikbare modellen een goed functionerende BIM-omgeving te creëren. Iets waar we dagelijks beter in worden”.

Tekst en foto’s Tijdo van der Zee, gepubliceerd in Cobouw, april 2017