De commerciële introductie van de multigasketel van ATAG komt niet echt van de grond. Hoewel het product kant-en- klaar op de plank ligt en op elk moment ingezet kan worden, blijkt de markt voor dit type HR-combiketel zich maar moeizaam te ontwikkelen. Omdat biogas niet voor subsidie in aanmerking komt, is de business case moeilijk rond te breien.

Door: Tijdo van der Zee
In: GAWALO, april 2017

De multigasketel van ATAG werd in 2012 door de jury bekroond met de VSK Award in de categorie ‘Vuur’. Deze HR-combiketel weet raad met gas van verschillende samenstellingen en dat is handig omdat in de toekomst veel meer Russisch gas en aardgas uit Noorwegen
zal stromen, met een heel andere samenstelling dan het gas uit Slochteren. Zo zit er in Slochterengas relatief weinig methaan en veel stikstof. Maar waar de ketel vooral geschikt voor is, is het verbranden van biogas. Biogas is het product van vergistingsprocessen, bijvoorbeeld van rioolwater of van mest en ander organisch materiaal bij boeren.

In dit biogas zit relatief veel CO2 – een zogeheten ‘inert’ gas, dat niet snel reageert met andere gassen. Doorgaans wordt dit biogas ofwel in een opwerkingsinstallatie opgewerkt naar aardgaskwaliteit, waarna het Groen Gas heet, ofwel in een verbrandingsmotor omgezet in

elektriciteit, die dan ter plekke wordt gebruikt of op het elektriciteitsnet wordt geïnjecteerd. “Het eruit halen van die CO2 is heel duur. Wij zeggen: ‘laat dat CO2 lekker zitten’, onze multigasketel weet er wel raad mee. Deze ketel is CE-gekeurd voor gas met daarin tot 35% inert gas”, zegt Eugène Wissing, business development manager bij ATAG Verwarming.

ATAG heeft zijn multigasketel ontwikkeld in samenwerking met netwerkbedrijf Alliander/Liander. Later heeft Alliander DGO (waarbij DGO staat voor Duurzame Gebiedsontwikkeling) toepassingsprojecten aangedragen. Maar tot nu toe komt van hun plannen voor het maken van een Bionet, met aan het uiteinde daarvan telkens een multigasketel, niet zoveel terecht. Het eerste plan was de aanleg van een Bionet in Eerbeek.

Daar zijn drie papierfabrieken gehuisvest (DS Smith Paper en verder Papierfabriek Coldenhove en Mayr-Melnhof Eerbeek), die hun afvalwater laten verwerken door afvalwaterzuiveraar Industriewater Eerbeek (IWE). Het door IWE geproduceerde biogas zou na reiniging via een gasleiding naar het naburige vakantiepark Landal Coldenhove worden getransporteerd, waar dan in 300 tot 400 woningen een multigasketel zou worden geïnstalleerd. Maar afgezien van één geïnstalleerde – en overigens prima draaiende – ketel bij Papierfabriek Eerbeek is het niet gekomen.

Het in door IWE geproduceerde biogas wordt nu afgenomen door DS Smith Paper. Die oplossing is eenvoudiger, goedkoper en de afname is gegarandeerd. Volgens Eugène Wissing van ATAG ligt een groot deel van het probleem bij de eigendomsverhouding van de vakantiewoningen. “Een flink deel van die woningen is eigendom van particulieren. Het is lastig om hen allemaal mee te krijgen. Het betekent immers een ingrijpende aanpassing in de woning. Er zijn namelijk nog geen kooktoestellen die overweg kunnen met biogas en dus zal iedereen elektrisch moeten gaan koken.”

Een ander spaakgelopen project is van recentere datum. Hier gaat het om de nieuwbouwwijk Doornsteeg in Nijkerk. Nieuwe bewoners wordt – zelfs nu nog – in de brochures verteld dat hun woningen duurzaam zijn, onder meer door het gebruik van biogas afkomstig van de nabijgelegen rioolwaterzuivering van waterschap Vallei en Veluwe en de multigasketel van Atag. Maar die brochures moeten eigenlijk aangepast worden, zegt Harold Pieters van de betrokken projectontwikkelaar Ik Woon Betaalbaar. “Wij hebben van de gemeente vernomen dat er geen biogas geleverd zal gaan worden maar groengas van ‘Slochteren-kwaliteit’.

Hierdoor is de noodzaak van de multigasketel van ATAG vervallen.” Ook Eugène Wissing kreeg onlangs te horen dat zijn ketels niet in Nijkerk geïnstalleerd zullen worden. “We hadden daarover afspraken gemaakt. Plotseling kregen wij te horen dat de stekker eruit ging. Dat was voor ons een behoorlijke verrassing.”

Voor waterschap Vallei en Veluwe bleek het biogasnet bij nader inzien toch niet zo’n geschikte optie, zegt woordvoerder Annet Les. Voornaamste bezwaar: je kan biogas niet echt de boer op. “Biogas kan niet het reguliere net op. Zo’n net blijft privaat. Wij willen het gas juist vermarkten. Daarom gaan we mogelijk een opwerkingsinstallatie neerzetten, die het biogas gaat opwaarderen. Maar we weten dit nog niet zeker. Er loopt nu nog onderzoek naar de ‘verwaardingsroutes’. In mei weten we meer hierover.” Het is dus nog niet zeker wat het waterschap precies wél wil doen. Het lijkt echter wel zeker dat een bionet niet één van de opties is, beaamt Les.

Door deze tegenslagen ziet ATAG zich genoodzaakt om de verdere introductie van de multigasketel op een laag pitje te zetten, zegt Wissing. En daardoor blijft het bij in totaal om en nabij de twintig geïnstalleerde ketels in Nederland (waaronder ook enkele bij Wetterskip Fryslân) “Het is voor een bedrijf als ATAG heel moeilijk. Je moet namelijk voor dit soort beslissingen al in het allereerste stadium bij de beslissers aan tafel zitten. En we moeten er eerlijk over zijn dat wij dat niet doen. Het gaat echt over gebiedsindeling. Alliander DGO is wat dat betreft beter gepositioneerd. Onze houding is: we wachten af en haken aan zodra het mogelijk is.”

Volgens Roelof Potters, general manager bij Alliander DGO, blijkt uit de ‘zaak Doornsteeg’ precies waar de moeilijkheden zitten voor biogas. Volgens hem gaat het waterschap inderdaad waarschijnlijk groen gas produceren, en misschien een deel van het opgewekte biogas zelf gebruiken. De reden om groen gas te maken heeft vooral met subsidie te maken. “Voor groen gas kan je SDE+-subsidie aanvragen. Voor biogas niet. En gebruikers betalen over biogas net zo goed energiebelasting als over regulier gas. Dat betekent dat biogas noch van subsidies noch van verlaagde energiebelasting kan profiteren. Dan wordt het gewoon heel moeilijk.”

Potters zegt dat hij op dit moment met het ministerie van Economische Zaken in gesprek is om hier iets aan te doen. Eugène Wissing vult aan dat opname van een bionet als gebiedsmaatregel in de EPG-regeling een stimulerende werking kan hebben. “Dat zou vertrouwen wekken.” Ook hierover lopen gesprekken.

Stimulering is belangrijk, want energetisch is biogas beter dan groen gas, weet Potters. “De opwerking van biogas naar groen gas kost nu eenmaal veel energie. De multigasketels van ATAG kunnen deze stap overslaan.” En juist daarom zou het zonde zijn als de optie van het bionet niet van de grond zou komen. “We hebben hier samen met ATAG behoorlijk in geïnvesteerd. Zij in hun ketel en wij in het ontwikkelen van het mengstation.”

Op dit moment is Alliander nog met één (nog niet bij naam te noemen) uitbater van een industriële biomassavergister in gesprek om te kijken welke mogelijkheden er zijn voor biogas. “Zij produceren groen gas. Maar deze producent voorziet een aantal uren per jaar dat de opwerkingsinstallatie niet in bedrijf is. Voor deze uren zou het interessant kunnen zijn om het biogas een bionet in te sturen.”