Nederlandse Noordzeehavens zien brood in de komst van nieuwe windparken op zee. Kades worden versterkt en havens uitgediept. En in glanzende brochures worden toekomstige klanten verleid met unique selling points. 

In de haven van IJmuiden werden vorige week drie nieuwe aanmeerplekken voor bemanningsschepen voor offshore windparken in gebruik genomen. De drie boatlandings hebben ieder een zwenkkraan om gereedschap aan boord te hijsen dat het personeel van Eneco en Vestas nodig heeft bij het Amalia-windpark en straks ook bij het windpark Luchterduinen.

Het was maar een klein nieuwsbericht van AYOP, het offshore samenwerkingsverband van de havens van IJmuiden en Amsterdam, maar het was tekenend voor de ambitie. “Het besluit van Minister Kamp om drie grote gebieden aan te wijzen voor offshore windmolenparken is goed ontvangen in IJmuiden”, zo meldt AYOP. Critici wijzen op de zeesluizen als beperkende factor in deze havenregio, maar AYOP wuift die weg en presenteert aan nieuwe klanten het ‘dienbladconcept’, waarin IJmuiden en Amsterdam elkaars tekortkomingen aanvullen. “De ideale one-stop-shop voor offshore wind.”

De drie windgebieden voor de Zeeuwse en Noord- en Zuid-Hollandse kust moeten er voor zorgen dat er in 2023 4.450 MW aan windenergie in het Nederlandse deel van de Noordzee operationeel is. Dat betekent veel werk voor de havens, dat nog eens uitgebreid kan worden als Nederlandse havens er in slagen om ook als uitvalsbasis te kunnen dienen voor de verscheidene Britse offshore windparken die in ontwikkeling zijn.

Naar buitenlandse investeerders willen de Nederlandse havens – Vlissingen, Rotterdam, IJmuiden en Amsterdam, Den Helder, Harlingen en Eemshaven – zich wel in gezamenlijkheid presenteren. Dat doen ze bijvoorbeeld in een glimmend oranje folder van het Netherlands Foreign Investment Agency en een bidbook met de titel Dutch Ports United. Pluspunten die de Nederlandse havens met elkaar gemeen hebben: directe toegang tot de zee en weinig last van de getijden. Maar verschillen zijn er ook, en om zich te onderscheiden van de andere havens worden vaak juist die extra benadrukt.

“Het is een soort beautycontest. We zijn in Nederland druk bezig om die grote opdrachten naar Nederland te halen, ook de opdrachten op de Duitse en Engelse Noordzee. Het zou vervelend zijn als bijvoorbeeld een Britse haven met de klussen aan de haal gaat”, zegt Peter Eecen, R&D Programme Development Manager bij de windenergieafdeling van onderzoekscentrum ECN. “Maar ondertussen wedijveren die Nederlandse havens natuurlijk ook met elkaar. Het blijven concurrenten.”

Die concurrentie heeft de haven van Den Helder van dichtbij meegemaakt, want enkele veelbelovende leads gingen aan de neus voorbij, ondanks de pluspunten van de haven. “Den Helder is zelfs met erg slecht weer nog goed aanvaarbaar en we worden gewaardeerd om onze snelle service”, zo somt woordvoerder Katja Naber op. “Het is ook gunstig dat hier een vliegveld in de buurt ligt, van waaruit helikopters naar de offshore platforms kunnen vliegen. Die combinatie van luchthaven en zeehaven is heel sterk.” De haven van Den Helder is gespecialiseerd in service en onderhoud van offshore olie- en gasplatforms. Het is dan ook in deze tak van sport dat de haven mogelijkheden ziet voor de vele offshore windparken die de komende jaren gebouwd gaan worden.

Toch moet de Helderse haven nog even wachten op een eerste grote opdracht. Zo werden onlangs de oude vergunningen geschrapt voor wind op zee. Zonde voor Den Helder, want ten opzichte van die locaties lag de haven mooi in de buurt. En in mei werd besloten dat Siemens het onderhoud van windpark Gemini de komende 15 jaar vanuit Eemshaven gaat uitvoeren. Havendirecteur Piet-Hein Kolff laat weten: “Dat vindt Port of Den Helder natuurlijk jammer. Ze had graag de voordelen willen presenteren van de eigen haven om de toewijzing binnen te halen voor Den Helder.” Kolff denkt dat met name voor Eemshaven is gekozen vanwege de kortere afstand. “Op zich begrijpelijk”, zegt Kolff, maar toch meent hij dat Den Helder als haven veel sterke punten heeft die “zwaarder zouden kunnen wegen dan de langere afstand tot het Gemini-park in vergelijking met Eemshaven”.

Maar Peter Eecen plaatst de afweging van Siemens in een grotere context: “Jammer voor Den Helder, maar ik ben blij dat deze opdracht in ieder geval in Nederland is gebleven. De angst bestond dat Siemens het onderhoud vanuit het Deense Ebsjberg of de Duitse Bremerhaven ging doen.”

Waar liggen dan nog meer kansen voor Den Helder? Kolff: “We liggen precies in het midden van het toekomstige windpark bij Borssele en de Eemshaven en gunstig voor alle parken daar tussenin. We zouden dus een goede plek zijn voor reserve-onderdelen voor windparken.” Ook kijkt Kolff voorbij de landsgrenzen. “We hebben een uitstekende ligging ten opzichte van enkele Engelse windparken.”

Over Borssele heeft Eecen echter zijn bedenkingen. “Ik acht dat uitgesloten. Die klus gaat hoogstwaarschijnlijk naar Vlissingen. Het gaat uiteindelijk toch ook om de vaarkilometers. Voor Den Helder is het wachten op de windparken uit het Energieakkoord die wat later op de planning staan. Ze moeten één keer beet hebben en dan aantonen dat ze het kunnen. Dat levert dan spin-off op. En dan komen voor Den Helder ook de Britse windparken op de Doggersbank in zicht.”

Investeringen

Kon je vroeger de wieken van een windturbine nog wel op een ongebruikt stuk kade leggen, tegenwoordig vragen de multi-megawatt turbines om gespecialiseerde kades en dito havens. Zo investeert de Eemshaven zo’n EUR 25 mln in de uitbreiding van de Beatrixhaven. “Er wordt nog druk gebaggerd om de haven op diepte te hebben. Daarnaast wordt de laatste hand gelegd aan de 220 meter lange westkade, die speciaal ontwikkeld is om extra zware lading, zoals onderdelen van windturbines, over te slaan”, zo laat woordvoerder Marie-Lou Gregoire weten. De komst van offshore bedrijven als WP Offshore en Tennet Offshore GmbH ziet de Eemshaven als een welkome steun in de rug.

Ook in Vlissingen is men druk bezig met havenaanpassingen. Een verzwaarde kade die ladingen van 15 ton per vierkante meter kan verwerken is in mei gereed. Verder zijn er voor een kade die 30 ton per vierkante meter aankan, zoals in de Eemshaven, concrete plannen. “Om mee te gaan in de vaart der volkeren”, zegt Peter Geertse, manager bij Zeeland Seaports. “Alle elementen worden namelijk steeds groter en zwaarder.” De offshore sector groeit, ook in Vlissingen. “We zijn natuurlijk sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de Noordzeeprojecten”, zegt Geertse. “In 2015 voorzie ik een kleine dip. Er wordt momenteel alleen gewerkt aan Gemini. Maar in 2016 gaan de andere projecten lopen. Nederlandse projecten, maar ook Britse.”

Al die havens die investeren, rekenen ze zich niet onterecht rijk? Want niet alleen moeten ze het tegen elkaar opnemen, ook Belgische, Deense, Duitse en Britse havens pikken graag een graantje mee. “Ik denk van niet”, stelt Peter Eecen. “Deze markt wordt heel groot, er is genoeg te doen voor alle Nederlandse havens.” En laten de havens zich daarbij vooral niet blindstaren op installatie alleen. “Juist met beheer en onderhoud valt jarenlang geld te verdienen.”

—————

Eemshaven en Gemini

Hoe zit dat nu met Gemini? Hoe is de keuze voor de Eemshaven als uitvalsbasis voor het onderhoud tot stand gekomen? Bernard Bos, woordvoerder van turbineleverancier Siemens: “Er zijn twee redenen. Ten eerste was het de wens van Gemini dat het onderhoud vanuit de Eemshaven zou gaan plaatsvinden. De tweede reden is dat de ligging van Eemshaven ten opzichte van het park Gemini gunstig is. De afstand is ongeveer 80 à 85 kilometer. Dat is een korte afstand.” En wanneer is die beslissing gemaakt? “Dit is dus niet door ons besloten, maar door de klant aangegeven op het moment dat de contractbesprekingen werden gevoerd.”

Tijdo van der Zee

28 januari 2015

Copyright©, Energeia, 2015